De eerste legpuzzel
Het verhaal gaat dat de eerste commerciële legpuzzel is bedacht in 1760 door de Britse kaartenmaker John Spilsbury. Hij plakte een kaart op hout en sneed deze rond de landen uit. De plaatselijke school gebruikte deze puzzels bij de aardrijkskundelessen. Deze nieuwe vorm van puzzelen werd een grote hit en al gauw weren er andere afbeeldingen dan kaarten gebruikt.
Jigsaw puzzle
De term jigsaw puzzle komt overigens van het Engelse woord voor figuurzaag. Deze werd pas rond 1880 uitgevonden, en vanaf die tijd werden deze puzzels jigsaw puzzels genoemd. Voor die tijd werden ze “disected puzzles” genoemd en veelal met een inlegwerkzaag uit dun hout uitgesneden.
De eerste puzzels voor volwassenen
Legpuzzels werden een grote rage rond de eeuwwisseling van 1900. Sceptici vonden puzzelen iets voor kinderen en beschouwden puzzelaars als verslaafden die geen aandacht meer hadden voor de wereld om hen heen. Maar desondanks gingen veel volwassenen aan het puzzelen. Rond die tijd waren puzzels best een uitdaging: de stukjes haakten nog niet in elkaar en werden langs de kleuren uitgesneden. Je kon dus niet altijd twee stukjes met dezelfde kleur bij elkaar zoeken. Ook hadden ze vaak geen afbeelding op de doos. Nieuwe druktechnieken die zorgden voor een hogere kwaliteit van de puzzels, de uitvinding van multiplex en de jigsaw of figuurzaag zorgden voor een verdere groei.
Puzzelen tijdens de grote depressie
Tijdens de grote depressie van de jaren 30 werden legpuzzels nog populairder; in 1933 werden er elke week miljoenen verkocht. Puzzelen bleek een goedkope en eenvoudige manier om alle ellende even te vergeten. Het gevoel van voldoening als je het laatste puzzelstukje neerlegt was in die tijd een welkome positieve boost. Puzzels werden ook steeds betaalbaarder. Veel werkeloze ambachtslieden begonnen puzzels te maken en te verkopen of zelfs verhuren. Bibliotheken voegden puzzels toe aan hun aanbod.
Kartonnen puzzels
Gestanste kartonnen puzzels ontstonden rond dezelfde tijd. Multiplex werd schaars en men ging over op karton. De eerste kartonnen puzzels waren van slechte kwaliteit, maar de kosten waren laag. Na de Tweede Wereldoorlog raakte de houten puzzel in verval. De stijgende lonen dreven de kosten aanzienlijk op omdat houten puzzels zoveel tijd kosten om te snijden. En terwijl de prijzen stegen, daalde de verkoop. Veel puzzelfabrikanten van het eerste uur verdwenen van de markt. Er werden voornamelijk nog kartonnen legpuzzels gemaakt.
Nederlandse puzzelfabrikanten
In Nederland zijn de bekendste puzzelfabrikanten van klassieke kartonnen legpuzzels:
- Jan van Haasteren puzzels zijn de populairste puzzels van het moment. Jan van Haasteren is een Nederlandse Striptekenaar. Zijn puzzels zijn grote komische taferelen waar veel detail in zit.
- Wasgij puzzels. Bij deze puzzels is de afbeelding op de doos niet hetzelfde als de puzzel; de afbeeldingen horen bij elkaar maar de puzzel laat zien wat er vooraf of naderhand gebeurt.
- Ravensburger is een ander bekend merk met een grote variëteit aan puzzels.
De opkomst van nieuwe houten puzzels
Dankzij de lasersnijmachine is de markt voor houten puzzels weer aan het groeien. De laser maakt het mogelijk om bijzonder complexe vormen uit hout te snijden. Vormen die met een figuurzaag niet mogelijk zijn. Hierdoor kan een houten puzzel met 200 stukjes net zo complex zijn als een legpuzzel van 1000 stukjes. De duurzaamheid van de houten puzzels is een item wat deze tijd veel mensen aanspreekt. Een houten puzzel beschadigt minder snel en kun je keer op keer maken zonder dat deze slijt.